غربیل (غربال) بافی



زنان چادرنشینی که از خویشاوندان کولیها هستند متخصص غربالبافی هستند و حال آنکه مردان آنان از جمله آهنگران و سفیدگران سرگردان و خانه به دوشند . ساخت غربالهای معمولی بدینگونه است که زنهای کولی پوست گوسفند و بز را در هوای آزاد به زمین میخ کرده و می گذارند خشک شود وقتی خشک شد پیه روی آن می مالند که نرم شود .

 

سپس با چاقوی تیزی ( تیغ ) دور پوست گشته و نوارهای باریکی که به آن روده می گویند بریده و میان دستهای خود آن را نورد می کنند و به شکل روده درمی آورند .

 

 فقط غربالهای خیلی خوب از رودهٔ اصل ساخته می شود . دراین ضمن شوهران آنها کوم ( طوق‌ ) های چوبی درست می کنند که دور لبهٔ آن سوراخ است زنان کولی یک روده را بین دو لبهٔ کوم کشیده و یک میلهٔ آهنی روی آن می گذارند و سر روده را یک در میان به آن می بندند ، بدین ترتیب یک گورت درست می کنند .

 

این گورت با قلابی به یک میلهٔ چوبی به نام سیخ بشک بسته شده ، و وقتی این سیخ را برگردانند میلهٔ گورت را بلند می کند و ردیف بافندگی ( که در مورد پارچه بافی هم به آن اشاره شد ) درست می کند . نوارهای پود آن دور سیخ دست پیچیده شده و در اولین ردیف انداخته می شود . نوار را با سیخ به جای خود حرکت می دهند .

 

در پود بعدی سیخ بشک که میلهٔ گورت را نگاهداشته به جلو می آید و میلهٔ گورت آزاد می گردد ، سیخ جلو فشار داده شده و در روی لبهٔ کوم گذاشته می شود و بدین نحو سیخ دیگر درست می شود .

 

ضمن بافتن غربیل تاروپود را با کهنهٔ خیسی نم میزنند . وقتی آوین پود گذاشته شد ، گره های میلهٔ گورت بریده می شود و نوارهای چرمی خشک شده و خیلی سفت می شود .
این غربالها با شبکه های درشت و یا ریز بافته می شوند ؛ بیختن غله و حبوبات و گچ بیزی و یاشن بیزی و بسیاری از کارهای دیگر در خانه با همین غربالها انجام می گیرد .

 

زنان کولی غربالهای سیمی هم درست می کنند که بیشتر برای آرد بیختن است و آنها را الک می نامند . مردان کولی سیم نرم فولادی را می کشند و سیم مورد لزوم برای الک بدست می آید . کولیهایی که از شهرها و روستاها می گذرند این غربالها و الک ها را می فروشند .***

منبع:tebyan-zn.ir